De tuin
Historie
1723 het begin
Net als veel belangrijke steden had Alkmaar al vroeg in de historie een hortus. De voorloper van de huidige hortus was de Horti Medici Alckmariensis.
Deze vindt haar oorsprong in 1723 als Collegium Medico-Pharmaceuticum van het chirurgijnsgilde een tuin begint met planten die in de toenmalige geneeskunde werden gebruikt. Deze Hortus Medicus Alckmariensis bevond zich aan de huidige Nieuwlandersingel. Later verhuisde de tuin naar de Gasthouderstraat.
Deze Hortus Medicus was uitsluitend toegankelijk voor artsen en apothekers die een op naam gestelde toegangpenning van het Collegium Medico Pharmaceuticum ontvingen.
In het Gemeente Archief is nog zo’n penning aanwezig. Deze penning, voorzien van de naam van Apotheker en Schepen van Alkmaar Dr. Isaac du Bois Hoolwerf (1740-1781), werd in 1762 uitgereikt. Het Rijksmuseum bezit een dergelijke penning op naam van R. Paludanus. Op de voorzijde van de penning verheft zich op een voetstuk, waarop de naam van de drager staat, het door twee leeuwen vastgehouden wapen van Alkmaar. Daarboven zweeft een bloemenkrans. Het omschrift in het Latijn luidt: HORTI MED – ALCMAR – SIGNUM (Een afkorting van Horti Medicus Alcmariensis Signum, wat betekent: Toegangsteken tot de Hortus Medicus van Alkmaar).
1980 voortzetting
In 1980 stichtte een producent van plantaardige geneesmiddelen (VSM) een tuin op de net ontwikkelde Beverkoog. De tuin was aanvankelijk een halve hectare groot en huisvestte zo’n honderd soorten. De tuin groeide in de loop der tijd tot 2 hectare en bood ruimte aan meer dan 700 plantensoorten, die werden gebruikt voor de bereiding van geneesmiddelen.
In 1997 werd de hortus Biologisch gecertificeerd door Skal Biocontrole. Al vanaf de aanvang van de tuin in 1980 is geen kunstmest of bestrijdingsmiddel gebruikt.
2011 nieuwe rol
In 2011 verhuisde de productie van VSM naar Duitsland, waardoor de tuin zijn functie als leverancier van grondstoffen voor een belangrijk deel verloor. Om te voorkomen dat de tuin en de belangrijke collectie bijzonder planten verloren zou gaan zette de non-profit Stichting Hortus Alkmaar de tuin voort met initiële steun van diverse organisaties.
De productie van planten als basis voor geneesmiddelen neemt in de loop der tijd af en de tuin wordt meer en meer een gastvrije publiekstuin die kennis overbrengt over het belang van de natuur en planten voor het welzijn en de gezondheid van de mens en die ontspannende ervaringen biedt in het groen.
2018 hortus penning
In 2018 besloot het bestuur van Hortus Alkmaar een erepenning te introduceren voor personen die op enigerlei wijze van belang zijn geweest voor de hortus.
Deze penning is gebaseerd op de historische penning die zich in de collectie van het Gemeente Archief bevindt.
In 2019 is de eerste hortuspenning uitgereikt aan de toenmalige burgemeester P. Bruinooge. Daarna zouden nog diverse mensen deze penning ontvangen.
2020 aankoop
In 2020, na een lange tijd van onduidelijkheid, werd een deel van de grond waarop Hortus Alkmaar gevestigd was door de toenmalige eigenaar verkocht. Hortus Alkmaar was met hulp van de projectontwikkelaar en publieke bijdragen instaat de ruim 3000 m2 grond waarop de gebouwen van Hortus Alkmaar zijn gevestigd aan te kopen. De tuin werd hiermee een halve hectare kleiner maar het voortbestaan van de tuin was hiermee verzekerd. De overige delen van de tuin worden door de gemeente aan de hortus verhuurd, of zijn opengesteld door de huidige eigenaren van het oude VSM gebouw. De tuin is dan ruim 2,5 hectare groot.
2023 uitbreiding
In 2023 kan de tuin worden uitgebreid met een aanpalend terrein dat onderdeel is van een ecologische verbindingszone. De tuin is dan bijna 3 hectare groot. De collectie planten met een medische toepassing is inmiddels uitgebreid tot meer dan 1000 soorten.
