Calendula officinalis L. of goudsbloem

Tuingoudsbloem komt oorspronkelijk uit Zuid-Europa en kan daar nagenoeg het hele jaar rond bloeien. De soortnaam Calendula heeft de plant hieraan te danken. Deze is afgeleid van het Latijnse woord ‘calenda’, wat bij de Romeinen de eerste dag van de maand was. In Mediterrane streken bloeit deze sierlijke plant namelijk elke eerste dag van een nieuwe maand. Officinalis duidt op de geneeskracht van de plant. ‘Officina’ is het oude woord voor apotheek.

Tuingoudsbloem is van oudsher ook een belangrijke sierplant. Het is een eenjarige plant, behorend tot de composietenfamilie, die weinig eisen aan zijn omgeving stelt. Het is een vrij kleine plant die tot ongeveer 45 centimeter hoog kan worden. De stengel is behaard, maar de haartjes zijn zo klein dat je ze niet goed kunt zien. De lange bladeren beginnen smal, maar zijn aan de toppen vrij breed en hebben een karakteristieke harsachtige geur.

Goudsbloem bloeit lekker lang, grofweg van mei tot de eerste vorst meestal in november. De bloemen zijn geel of oranje. De vruchten en zaden van de plant verschillen van vorm. De zaden zijn nootjes en zijn gekromd, waarbij de mate van kromming verschilt (hieraan dankt hij de Duitse naam Ringelblume). Deze zaden zijn winterhard en kunnen na de winter voor nieuwe kiemplantjes zorgen.

In de Middeleeuwen verbond men vaak de naam van Maria aan iets dat mooi was. Vandaar de Engelse naam ‘Marigold’ voor de goudsbloem, die toen ondertussen in West-Europa was geïntroduceerd.

Tuingoudsbloem heeft veel zonlicht nodig. De margrietachtige bloemen gaan ‘s ochtends open als de zon erop valt en gaan dicht wanneer de zon weer verdwijnt. Als de bloem gesloten blijft is er meestal regen op komst volgens een volkswijsheid.

Verse of gedroogde bloemen en ook de jonge blaadjes kunnen worden gebruikt in soepen en stoofpotten. De bloemen worden ook gebruikt als kleurstof voor kaas, boter en andere levensmiddelen. Vroeger werden daarom de bloembladen van tuingoudsbloem wel gebruikt voor vervalsing van saffraan. Calendula is vooral bekend vanwege de veelvuldige toepassing bij huidverzorging en wondbehandeling.